Điều quan trọng nhất là cá nhân phải phát triển, trau dồi và rèn luyện ý chí của mình sao cho có thể đặt nó dưới ảnh hưởng của phần cao hơn trong hiện hữu tinh thần và đạo đức của mình. Trong khi ý chí được sử dụng một cách hiệu quả nhất trong việc phát triển và rèn luyện trí tuệ và xây dựng tính cách, thì bản thân ý chí cũng phải được rèn luyện để thường xuyên làm theo sự hướng dẫn của trí tuệ và chịu ảnh hưởng của cái mà chúng ta gọi là tính cách.
Ảnh hưởng của ý chí đã được tôi luyện đối với một số năng lực tinh thần là rõ ràng nhất. Không có năng lực nào không thể được trau dồi bởi ý chí. Nhiệm vụ đầu tiên và quan trọng nhất của ý chí theo hướng này là kiểm soát và điều khiển sự chú ý. Ý chí quyết định loại lợi ích sẽ chiếm ưu thế vào lúc này, và loại lợi ích sẽ quyết định phần lớn tính cách con người, sở thích, cảm nghĩ, suy nghĩ và hành động của họ. Gordy nói: ‘Bằng cách hợp tác với ảnh hưởng đã có từ trước, ý chí có thể khiến kẻ yếu hơn thắng kẻ mạnh hơn. * * * Nó xác định những ảnh hưởng nào đã có từ trước sẽ kiểm soát tâm trí’.Ngay cả đối với những hình ảnh trong tâm trí, ý chí vẫn khẳng định sức ảnh hưởng của nó, và trí tưởng tượng có thể được huấn luyện để trở thành bầy tôi biết vâng lời của ý chí đã phát triển. Về ảnh hưởng của ý chí đối với tính cách, Davidson nói: ‘Một người hiểu đúng và yêu thích đúng đắn những điều kiện của đời sống đạo đức ở thời đại của mình thôi chưa đủ; xa hơn nữa, họ phải sẵn sàng và có khả năng tuân thủ các điều kiện này. Và họ chắc chắn không thể làm được điều này trừ khi ý chí được rèn luyện để đạt đến sự tự do hoàn hảo, để nó đáp ứng, với sự sẵn sàng tối đa, những gợi ý của trí thông minh phân biệt và những chuyển động của tình cảm bị kiềm chế của họ’.
Halleck nói: ‘Chúng ta dần dần tạo nên các tính cách của mình bằng những hành động ý chí riêng biệt, giống như một người thợ rèn bằng những cú đánh liên tục đập ra một chiếc móng ngựa hoặc một chiếc mỏ neo từ một khối sắt không có hình dạng. Một chiếc mỏ neo hay móng ngựa đã hoàn thiện không bao giờ là sản phẩm của một cú đập duy nhất’.
Rèn luyện ý chí
Có lẽ cách tốt nhất để rèn luyện ý chí là sử dụng nó một cách thông minh và có mục đích. Việc rèn luyện bất kỳ khả năng nào của tâm trí cũng đồng thời là rèn luyện ý chí. Vì sự chú ý có quan hệ mật thiết với ý chí nên việc rèn luyện sự chú ý cẩn thận sẽ dẫn tới kết quả là ý chí được củng cố. Việc rèn luyện khía cạnh cảm xúc trong bản chất của một người cũng mang lại kết quả trong việc củng cố ý chí.
Halleck đưa ra lời khuyên tuyệt vời cho học trò của mình về việc rèn luyện ý chí. Về mặt này, khó có thể tìm thấy điều gì hay hơn những dòng sau đây từ ngòi bút của ông: 'Không có gì rèn luyện ý chí và khiến nó sẵn sàng nỗ lực trong thế giới khó khăn này tốt hơn việc tập cho nó đối mặt với những điều khó chịu. Giáo sư James khuyên tất cả mọi người thỉnh thoảng nên làm điều gì đó không vì lý do gì khác hơn là họ thà không làm điều đó, nếu nó chẳng hơn gì việc nhường chỗ trên xe điện. Ông ví nỗ lực này như khoản bảo hiểm mà một người đàn ông phải trả cho ngôi nhà của mình. Họ có thứ gì đó để có thể dựa vào khi gặp khó khăn. Ý chí được rèn luyện theo cách này luôn sẵn sàng ứng phó, bất kể tình huống khẩn cấp nghiêm trọng đến đâu. Trong khi một người khác khóc vì sữa bị đổ thì người sở hữu ý chí này đã tìm được một con bò khác. * * * Cách duy nhất để đảm bảo một ý chí như vậy là tập làm những điều không vừa ý. Có những cơ hội hàng ngày. * * * Một người đàn ông từng bày tỏ ác cảm với những gì ông cho là những sự thật khô khan của kinh tế chính trị một ngày nọ bị phát hiện đang cau mày trước một chương của John Stuart Mill. Khi một người bạn bày tỏ sự ngạc nhiên, người đàn ông trả lời: ‘Tôi đang chơi trò làm thầy giáo của chính mình. Tôi đọc cuốn sách này vì tôi không thích nó.’ Người như vậy có những yếu tố thành công trong mình.* * * Mặt khác, người có thói quen tránh những hành động khó chịu đang rèn luyện ý chí của mình để trở nên vô dụng vào thời điểm cần phải nỗ lực tối đa. Một ý chí như vậy không bao giờ có thể tiến lên phía trước trong cuộc sống’.
Thói quen
Thói quen là con đường mòn mà ý chí đi qua. Con đường mòn của thói quen là con đường ít cản trở nhất với ý chí. Người muốn rèn luyện ý chí của mình phải chú ý đến việc cung cấp cho nó những con đường tinh thần phù hợp để đi theo. Quy tắc hình thành thói quen chỉ đơn giản như sau: Du hành trên con đường tinh thần thường xuyên nhất có thể. Quy tắc để phá bỏ những thói quen không mong muốn là: Nuôi dưỡng thói quen đối lập. Hai quy tắc này thể hiện bản chất của những gì đã được viết về chủ đề này.
Giáo sư William James đã để lại cho thế giới một số lời khuyên vô giá về việc nuôi dưỡng những thói quen đúng đắn. Ông đặt ra các quy tắc của mình dựa trên những quy tắc của Giáo sư Bain, hoàn thiện chúng và bổ sung thêm một số quy tắc hay không kém. Chúng tôi xin thoải mái trích dẫn cả James và Bain về chủ đề này; đây là điều hay nhất từng được viết về việc xây dựng thói quen.
II. 'Đừng bao giờ cho phép ngoại lệ xảy ra cho đến khi thói quen mới đã ăn sâu vào cuộc sống của bạn. Mỗi lần buông giống như việc để rơi cuộn dây mà một người đang cẩn thận cuộn lại – chỉ một cú trượt làm mất đi rất nhiều vòng sẽ phải cuộn lại’.—James.
‘Trên hết, trong tình huống như vậy, điều cần thiết là không bao giờ để thua trận. Bất kỳ chiến thắng nào ở phía sai sẽ làm mất tác dụng của nhiều cuộc chinh phục ở phía đúng. Biện pháp phòng ngừa cơ bản là điều chỉnh hai lực lượng đối lập sao cho một bên có thể đạt được một loạt thành công không gián đoạn, cho đến khi sự lặp lại giúp bên này vững vàng đến mức cho phép nó đương đầu với phe đối lập trong bất kỳ trường hợp nào’.—Bain.
III. ‘Tận dụng cơ hội sớm nhất có thể để hành động theo mọi quyết định mà bạn đưa ra, và theo mọi thôi thúc cảm xúc mà bạn có thể trải nghiệm để hướng tới những thói quen mà bạn mong muốn có được. Không phải tại thời điểm chúng hình thành, mà tại thời điểm chúng tạo ra các hiệu ứng vận động, các quyết định và nguyện vọng sẽ truyền đến não bộ ‘đội ngũ’ mới của chúng)’. —James.
'Chỉ có sự tồn tại thực tế của một cơ hội thực tế mới tạo ra điểm tựa để đòn bẩy có thể dựa vào đó, nhờ đó ý chí đạo đức có thể nhân lên sức mạnh của nó và tự nâng mình lên cao hơn. Người không có nền tảng vững chắc để dựa vào sẽ không bao giờ vượt qua được giai đoạn làm những cử chỉ trống rỗng’. — Bain.
IV. ‘Giữ cho năng lực luôn sống động trong bạn bằng một bài tập nhỏ vu vơ mỗi ngày. Nghĩa là, phải khổ hạnh hoặc anh hùng một cách có hệ thống ở những điểm nhỏ nhặt, không cần thiết; làm điều gì đó mỗi ngày không vì lý do nào khác hơn là bạn thà không làm việc đó, để khi thời điểm cấp bách đến gần, bạn có thể thấy mình không bị lo lắng và thiếu rèn luyện để đối mặt với thử thách. * * * Người hàng ngày đã rèn luyện cho mình thói quen tập trung chú ý, ý chí mạnh mẽ và từ bỏ những thứ không cần thiết sẽ đứng vững như tòa tháp khi mọi thứ xung quanh họ chao đảo, và khi những người đồng loại mềm yếu hơn của họ tan tác như trấu trong cơn gió mạnh’. —James.
*****
Bài tiếp theo: #31 Liều thuốc bổ cho ý chí
No comments:
Post a Comment